Өңірлер жобаларды субсидияланған статусына дейін сүймелдеу бойынша қарқынды жұмыс жүргізуі тиіс — «Атамекен» ҰКП

Премьер-Министр Асқар Маминнің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында «Атамекен» ҰКП басқарма төрағасы Абылай Мырзахметов «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы аясында жергілікті қамтуды дамыту бойынша атқарылып жатқан жұмыстар туралы баяндады. 

Кеңейтілген Үкімет отырысында Мемлекет басшысы «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасын тиімді игеруге, жергілікті қамтуға, мемлекеттің қолдауына ие болған бизнестің қарсы міндеттемелеріне қатысты бірқатар нақты тапсырма берді. 

Бүгінгі таңда «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы аясында мақұлданған жобалар саны 991 млрд теңгеге 2 064 жобаны құрайды. Бұл ретте 225,9 млрд теңге сомасына 1 457 жоба субсидияланды. Мақұлданған және субсидияланған жобалар арасындағы айырмашылық 265 млрд теңгені құрайды. Олардың 131 млрд-ы қазір банктерде қарастырылуда.

Қаражатты тиімді игеру мақсатында А. Мырзахметов өңірлерді жобаларды субсидияланған мәртебесіне дейін сүйемелдеу бойынша белсенді жұмыс жүргізуге шақырды.

Қаражатты тиімді игеруге кедергі келтіретін кедергілер:

  • Кәсіпкерлердің өтінімдерінің ұзақ мерзім қаралуы. Мемлекеттік қаржы институттарынан айырмашылығы, банктердің кәсіпкерлердің кредиттік өтінімдерін қарау мерзімдері заңнамамен реттелмейді (ЕДБ ішкі құжаттарымен бекітіледі).
  • Қарыз алушылардың кепілдеріне және сұратылған ақпарат тізбесіне ЕДБ-ның талаптарының жоғары болуы. А.ж. 9 шілдеде жарияланған KPMG консалтингтік компаниясының зерттеуіне сәйкес, кәсіпкерлер кепіл базасына қойылатын талаптардың жоғары екенін, сондай-ақ «ЕДБ-ның белгілі бір компанияларға несие беру ниетінің жалпы болмауын» атап өтеді.

«Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы 4 салаға бағытталған: АӨК қайта өңдеу, АӨК өндіру, өңдеу өнеркәсібі мен қызметтер, көктемгі егіс жұмыстары.

Сонымен қатар, А. Мырзахметов жобалық кеңсе а. ж. 27 маусымда импортты алмастыру жөніндегі ВАК-та Премьер-Министр мақұлдаған АӨК саласындағы жобалардың айналым қаражатына қажеттілігіне талдау жүргізгенін атап өтті.

131 жобадан:

  • 64 жоба бойынша елдегі эпидемиологиялық жағдайға байланысты  жұмыс тоқтатылды.
  • 67 жоба бойынша 188 млрд теңге сомасына айналым қаражатын толықтыру қажет.

«Жобаларды табысты іске асыру үшін айналым қаражатын толықтыру қажет. Талдау көрсеткендей, жобалардың 53% - айналым қаражатын толықтыруды қажет ететін жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар (кәсіпорындар өз өндірісінің көлемін ұлғайтуға дайын). «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ желісі бойынша жобаларды қаржыландырған жағдайда несие беру үшін АКК өз қаражатының жоқтығын атап өтеміз», — деп түсіндірді А. Мырзахметов.

Қазақстан Қаржыгерлер қауымдастығы кеңесінің төрайымы Елена Бахмутова өз кезегінде «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы аясында екінші деңгейлі банктердің бизнес-үдерістерін оңтайландыру туралы баяндады.

Е. Бахмутова атап өткендей, «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасына жедел енгізілген өзгерістер тек бизнес қана емес, банктер де қысқа мерзім ішінде өзінің операциялық процестерін қашықтан қызмет көрсету режиміне қайта пішімдеуге мәжбүр болған кезде қатаң карантин жағдайында мүмкін болғанша оны жандандыруға ықпал етті.

«17 шілдедегі ЕДБ деректері бойынша келіп түскен өтінімдер санынан 78%-ы мақұлданды, ал түскен өтініштердің 70%-ы қаржыландырылды», — деді Е. Бахмутова.

«Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасына 10 банк қатысады. Нарықтық бәсекелестіктің болуы ықтимал қарыз алушыларды қамтуды барынша арттыруға және қызмет көрсету сапасын жақсартуға ықпал етеді. Пандемия басталғаннан бастап қысқа мерзімде жүргізілген бизнес-процестерді цифрландыру кредиттік өтінімдерді қарау мерзімін ең аз мерзімге дейін қысқартты.

«Бірақ сонымен қатар, көптеген банктер мен бизнес қашықтан форматта жұмыс істеген кезде цифрландыру өз түзетулерін енгізеді және кредиттер бойынша өтінімдерді қарау мерзімін одан әрі оңтайландыруға мүмкіндік бермейді. Мысалы, банктердің ақпараты бойынша қазіргі уақытта өтінімді қараудың стандартты мерзімі 12 жұмыс күнін құрайды. Бірақ бұл қарыз алушы тарапынан барлық қажетті ақпарат берілген жағдайда ғана», — деді Е. Бахмутова.

Жоба офисі банктер мақұлдаған және «Даму» Қоры субсидиялаған жобалар саны мен сомаларының алшақтығы туралы мәселелерді көтерді.

Мұндай айырманың негізгі себептері мынадай факторлар болып табылады:

Жобалардың бір бөлігі кейінге қалдыру шарттарымен мақұлданды, олар бойынша банк құжаттарды ұсыну, кепілдік қамтамасыз етуді ресімдеу және тіркеу және т. б. үшін қосымша уақыт берді.

ЕДБ ақпараты бойынша, олардың жобаларын қаржыландыруға несие желілері мақұлданған корпоративтік клиенттердің кейбір бөлігі өздерінің бизнес-жоспарларын жаңа күрделі жағдайларда қайта қарайды немесе оларды тоқтата тұрады.

Қазіргі уақытта ҚҚҚ, ЕДБ және Даму бағдарламаны орындау шеңберінде қаралатын әрбір жобаның мәртебесін нақтылауда.

Сонымен қатар іскерлік белсенділік индексінің нашарлауы жағдайында экономиканың өсіп келе жатқан кредиттік тәуекелдерін ескеру және жаңа кредиттер беруге салмақты қарау қажет.

Бағдарламаның өзін игеру статистикасы кәсіпкерлердің жаңа жобаларға игерілген соманың 15%-дан азын сұрағанын көрсетті. Бұл бүгінгі жағдайдағы бизнестің негізгі қажеттілігі — қолданыстағы өндіріс пен қызметтерді жаңғырту және кеңейту екенін көрсетеді.

«Ағымдағы күрделі жағдайларды ескере отырып, бүгінгі күні бағдарламаны кәсіпкерлер «Даму» бағдарламасы ретінде ғана емес, сонымен қатар жұмыс істеп тұрған бизнесті қолдау және сақтау бағдарламасы ретінде қарастырады. Осыған байланысты бизнес пен банктер енгізетін негізгі ұсыныстар Ұлттық Банкке, ҚР ҰЭМ, Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне, «Атамекен» ҰКП-ға енгізілді», — деді Е. Бахмутова.

Сонымен қатар Е. Бахмутова қаржы секторының пікірінше негізгі болып табылатын бірнеше ұсынысты жеткізді.

Бірінші. Бағдарламада бүгінгі күні осы бағдарлама аясында қолдау көрсетілмейтін ірі бизнесті қолдауға оралу қажет. Ірі бизнес экономиканың негізі болып отыр және азаматтардың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етеді. Сондықтан мемлекеттік бағдарламаларға, соның ішінде «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасына импортты алмастыратын салалардан ірі бизнес субъектілерін  енгізу қисынды болар еді.

Екінші. Кепіл мәселесін шешу жолдарының бірі мемлекеттік кепілдіктерді кеңейту болып табылады. Оның ішінде бүгінгі таңда «Даму» Қоры ШОБ субъектілері үшін жасап отырғандай, ірі бизнес үшін Қазақстанның Даму Банкінің функционалын кеңейту есебінен мемлекеттік кепілдіктерді пайдалану мүмкіндігі бар.

Қазір тәсілдерді қайта қарау және айналым қаражатын толықтыруға және қайта қаржыландыруға несие беруге барынша рұқсат беру аса маңызды. Бұл бағдарламаға қатысу мүмкіндігін кеңейтуге мүмкіндік береді және бөлінген қаражатты игеруге ықпал етеді.

«Айта кету керек, Кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі жобалау офисі өзін олқылықтарды анықтауға және туындайтын проблемаларды жедел шешуге мүмкіндік беретін өзара іс-қимылдың өте тиімді түрі ретінде көрсетті. Қазіргі уақытта Мемлекет басшысының 2020 жылғы 10 шілдедегі ҚР Үкіметінің кеңейтілген отырысында берген тапсырмасына сәйкес, банктер «Даму» қорымен және жобалық кеңсемен бірлесіп, рәсімдерді оңтайландыру, банктердің кредит беруге, субсидиялауға, кепілдік беруге және құжаттар санын қысқартуға өтінімдерді қарау мерзімін қысқарту бойынша барлық күш-жігерін жұмсауда», — деп түйіндеді Е. Бахмутова.

Өз кезегінде, Қордың Басқарма Төрағасы Ахметжан Есімов «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ сатып алуларындағы жергілікті қамту туралы айтты. Оның айтуынша, ең алдымен «Қарапайым заттар экономикасы»  салаларын қолдау мақсатында жобалық-сметалық құжаттаманы жобалау кезінде қазақстандық материалдар мен жабдықтарды міндетті түрде қолдану белгіленген. Бұдан басқа, мердігердің қазақстандық материалдарды қолданбағаны үшін келісімшарттың жалпы құнының кемінде 5% мөлшерінде айыппұл түрінде жауапкершілігі енгізілді.

«Қаражат айналымының жеткіліксіздігі экономикалық белсенділігінің төмендеуіне байланысты қиындықтарды ескере отырып, Қор кемінде 30% мөлшерінде міндетті аванс белгіледі. Сондай-ақ  жеткізілген тауарлар мен қызметтер үшін 5 жұмыс күнінен кешіктірмей ақы төлеу туралы талап енгізілді», — деді А. Есімов.

Сонымен қатар, отандық тауар өндірушілерді тендерлік өтінімді қамтамасыз етуді енгізуден босату және шарттардың орындалуын қамтамасыз ету енгізілді, сатып алуды өткізу мерзімдері, сондай-ақ сатып алуға қатысу үшін құжаттар саны едәуір қысқарды.

«Үкіметтің ұсынысы бойынша қор ТЖ жағдайында келісімшарттық міндеттемелерді орындамағаны үшін айыппұл санкцияларын қолданудан және сенімсіз жеткізушілер тізіміне енгізуден бас тартты», — деді А. Есімов.  

Ішкі әкімшілік рәсімдерді оңайлату қысқа мерзім ішінде Холдингтің тауар өндірушілері тізіліміндегі кәсіпорындар санын 2 есеге арттыруға мүмкіндік берді.

«Мәселен, жергілікті қамту үлесі 69%-ды құрады,бұл өткен жылғы көрсеткіштен 2 еседен астамға артық. Ағымдағы жылдың 6 айының қорытындысы бойынша отандық бизнеспен жасалған келісімшарттардың жалпы сомасы 2 трлн теңгені құрады. Тапсырыстарды 9 мыңнан астам кәсіпорын алды, оларда 250 мыңға жуық жұмыскер жұмыс істейді. Біздің бағалауымыз бойынша бюджетке салық түсімдерінің сомасы шамамен 150 млрд теңгені құрайды», — деп хабарлады А. Есімов. 

 

 

Қазақстанның Премьер-Министрі мен Үкіметі жаңалықтарынан хабардар болыңыз — ресми Telegram-каналға жазылыңыз

Жазылу